diyalektik materyalizm'in marx ve engels tarafından doğadan topluma doğru yeniden yorumlanışıdır. diyalektiği hegel'in (hegel diyalektiği) diyalektik yaklaşımının dini dogmalarından kopararak maddesel boyutu üzerinden ele almıştır. buna göre tarih, maddesel ilkeler ile insanlık tarihinin yeniden yorumlanışını zaruri kılar. tarihsel materyalizm, toplumun maddi temelinin üretimi ve yeniden üretiminin insanlık tarihinin ilerleyişinde belirleyici olduğu savına dayanır.
(bkz: aslolan dünyayı yorumlamak değil değiştirmektir)