başlık açarken dikkat edilmesi gereken hususlar

benden yazar olmaz benden yazar olmaz
her sözlük yazarının başlık açarken uyması gereken kurallardır.

1- öncelikle aramaya inanın. biri sizden önce davranmış olabilir.

(bkz: aramaya inanmak)

2- başlıklar, her insanın bilgi ya da fikir katabileceği düzeyde genele hitap eden şekilde açılmalıdır.

3- başlıklar, başka bir başlığın devamı ya da tepki/cevap niteliğinde olmamalı, kendi içinde bağımsız bir bütünlük arz etmelidir.

* `açtığın başlığı mikeyim` diye başlık açana altın madalya veriyoruz.

4- bir `şey` üzerine başlık açarken, o `şey`, kendisini net olarak tanımlayan kelime ya da kelimeler kullanılarak belirtilmelidir.

doğru başlık: elazığ
yanlış başlık: elazığ ili

doğru başlık: uçurtmayı vurmasınlar
yanlış başlık: uçurtmayı vurmasınlar filmi

5- bir internet sitesi hakkında başlık açarken başlıkta sitenin adı net olarak belirtilmelidir.

doğru başlık: ekşi sözlük
yanlış başlık: www.eksisozluk.com

*aslında ` www.eksisozluk.com` şeklinde de açılabilir. ama tanımlanmak istenen şey `ekşi sözlük` ise, bu şekilde açılan bir başlık ekşi sözlük`ü değil bir web adresini tanımlamaktadır.

örnek: www.anadolu.edu.tr başlığında üniversitenin web sayfasını,
anadolu üniversitesi başlığında ise üniversitenin kendisini tanımlarız.

6- başlıklar herhangi bir kullanıcıyı tanımlamak amacıyla açılmamalı, başlık içerisinde hiçbir kullanıcının adı geçmemelidir.

* bu kurala bazı töleranslar tanınabilir. ama nasıl olacağını daha düşünmedim. çok abanmayın yani. sonra küser.

7- yazarlar arasındaki diyaloglar sonucu ortaya çıkan cümle ve kelimeler sözlüğe başlık olarak açılamazlar. yine başlıklar, sadece şahsı ilgilendirecek düzeyde özel de olamazlar.

8- imla ve dilbilgisi yönünden hata içeren başlıklar silinir ya da iyiliksever bir sözlük yöneticisi tarafından düzeltilir. başlık açarken bağlaçlar ve ekler doğru kullanılmalıdır.

9- sözlük içinden ya da dışından, herhangi bir kişi ya da kuruluşu aşağılayıcı, küçük düşürücü nitelikte, eleştirel boyutu aşan hakaret veya küfür içeren başlıklar açılmamalıdır.

(bkz: eleştiri)
(bkz: eleştirel boyut)

10- küfür ve hakaret içeren başlık açılamaz.

11- bir kural gerekçesi ile silinen veya değiştirilen bir başlık değişiklik yapılmadan tekrar açılamaz.

12- sanatsal değeri olan eserlerin ve tarihte yer edinmiş şahısların ikincileri,
üçünceleri... için başlık açma kuralı şu şekildedir.

doğru başlık: the unforgiven 2
yanlış başlık: ikinci unforgiven
yanlış başlık: the unforgiven ii

doğru başlık: ikinci selim
yanlış başlık: ii selim
yanlış başlık: selim ii

13- ölçü ve birim ifade eden rakamlar ifade ettikleri ölçü ve birim ile bitişik yazılır.

doğru başlık: 600kg, k850i

14- her türlü patenti alınmış ürün ve eser adları orjinal isimleri ile yazılır. bunların türkçe`ye çevrilmiş isimleri var ise, türkçe isim, orjinal isme yönlendirilir.

doğru uygulama: `duvara karşı` başlığı `gegen die wand` başlığına yönlendirilir ve anlam `gegen die wand` başlığı altına girilir.

15- çarpım işlemleri 2x2 şeklinde bitişik yazılır.

16- özel isimlerden sonra kesme işareti konulmalıdır.

doğru başlık: tanju çolak`ın altın ayakkabı alması
yanlış başlık: tanju çolakın altın ayakkabı alması

17- tarih belirten başlıklar ` 19 eylül 1999 ` şeklinde açılmalıdır.

doğru başlık: 17 mart 2008 istanbul`a yağmur yağması
yanlış başlık: bugün istanbul a yağmur yağması

*bugün git yarın gel.

18- saat belirten başlıklar `bir günün 24 saat olması` dikkate alınarak, 18 00 şeklinde açılmalıdır.

19- `elma meyvesi`, `müslüm gürses şarkıcısı` ve `rock müzik` şeklinde başlık açmak yanlıştır.

doğru başlıklar: elma, müslüm gürses, rock... şeklindedir.

*özel isimler, deyimler, sanatsal eserler vb. bu durumun dışındadır.

20- bir fiil ya da deyim içeren başlık açarken mastar eki kullanılmalıdır.

bu kullanım, başlığın altına anlam yazarken meydana gelen tanımlama hatalarını en aza indirmektedir.

doğru başlık: gecenin bir yarısında buzdolabının kapağını açmak
yanlış başlık: gecenin bir yarısında buzdolabının kapağını açan insan

* e illa ki dolabı açan insan olacak. evde kaplan falan beslemiyoruz değil mi ... sonra da gelsin `şöyle insan`, gitsin `böyle insan`. insan aşağı, insan yukarı...

(biz burada `insan`ı mı tanımlayacağız yoksa yapılan işi mi?)

* istisnai durumlar olabilir. gerekli görülen başlıklar iyiliksever bir sözlük yöneticisi tarafından düzeltilir,

ama unutmayalım;
fiili tanımlamak genel anlamda yazım kalitesini arttırır.

21- belirli bir kesimi belirtmek amacıyla şahıs çekimleri kullanılamaz.

doğru başlık: eski sevgilinin araması
yanlış başlık: eski sevgilinizin sizi araması

22- gerçek kişiler hakkında açılan başlıklar, sadece `isim + soyad` yazılarak açılmalı, kişinin diğer özellikleri başlığa eklenmemelidir.

doğru başlık: ahmet cemal
yanlış başlık: yazar ve çevirmen ahmet cemal

23- anlatım bozukluğu içeren başlıklar açılmamalıdır. dilbilgisi kurallarına göre, `salak şarkı` tanımı, çok bariz bir anlatım bozukluğudur.

nitelemede kullanılan `salak` kelimesi bir sıfattır, ancak nitelediği `şarkı` kelimesi, salak kelimesini üzerine alamaz.

çünkü `şarkı`, zihni olan bir varlık değildir.
zihni olmayan varlıklar `salak` olamazlar.

doğru başlık: `salakça yazılan şarkı sözleri` dir.

24- başlıklar objektif olmalıdır. açılan başlıkta bahsi geçen nesneler niteleme sıfatları ile olumlanmamalı ve olumsuzlanmamalıdır.


doğru başlık: bilmem ne cafeye gitmek
yanlış başlık: bilmem ne cafeye salakça gitmek

doğru başlık: sınava geç kalan insan (aslında ` sınava geç kalmak` en doğrusu )
yanlış başlık: sınava geç kalan mal

yanlış başlık: sınava geç kalan mal insan
* kişisel düşüncelerimizi başlıklara değil anlamlara yansıtalım ki, başkaları da başlığın altına başlığı açan kişi ile eşit şartlar altında yazabilsinler.

sözlüklerde yaşanan kavgaların en büyük nedeni bu türden başlıklardır.

`salak galatasaray kalecisi` başlığına sakince anlam yazabilecek `bir galataray taraftarı sözlük yazarı` olabileceğini düşünemeyiz.

bu tür girişimler art niyetli kabul edilir.

not: bu başlık ihtiyaca göre editlenir.

(bkz: sözlük formatı)
0