duyurular

her sözlük yazarının başlık açarken uyması gereken kurallardır.

1- öncelikle aramaya inanın. biri sizden önce davranmış olabilir.

(bkz: aramaya inanmak)

2- başlıklar, her insanın bilgi ya da fikir katabileceği düzeyde genele hitap eden şekilde açılmalıdır.

3- başlıklar, başka bir başlığın devamı ya da tepki/cevap niteliğinde olmamalı, kendi içinde bağımsız bir bütünlük arz etmelidir.

* `açtığın başlığı mikeyim` diye başlık açana altın madalya veriyoruz.

4- bir `şey` üzerine başlık açarken, o `şey`, kendisini net olarak tanımlayan kelime ya da kelimeler kullanılarak belirtilmelidir.

doğru başlık: elazığ
yanlış başlık: elazığ ili

doğru başlık: uçurtmayı vurmasınlar
yanlış başlık: uçurtmayı vurmasınlar filmi

5- bir internet sitesi hakkında başlık açarken başlıkta sitenin adı net olarak belirtilmelidir.

doğru başlık: ekşi sözlük
yanlış başlık: www.eksisozluk.com

*aslında ` www.eksisozluk.com` şeklinde de açılabilir. ama tanımlanmak istenen şey `ekşi sözlük` ise, bu şekilde açılan bir başlık ekşi sözlük`ü değil bir web adresini tanımlamaktadır.

örnek: www.anadolu.edu.tr başlığında üniversitenin web sayfasını,
anadolu üniversitesi başlığında ise üniversitenin kendisini tanımlarız.

6- başlıklar herhangi bir kullanıcıyı tanımlamak amacıyla açılmamalı, başlık içerisinde hiçbir kullanıcının adı geçmemelidir.

* bu kurala bazı töleranslar tanınabilir. ama nasıl olacağını daha düşünmedim. çok abanmayın yani. sonra küser.

7- yazarlar arasındaki diyaloglar sonucu ortaya çıkan cümle ve kelimeler sözlüğe başlık olarak açılamazlar. yine başlıklar, sadece şahsı ilgilendirecek düzeyde özel de olamazlar.

8- imla ve dilbilgisi yönünden hata içeren başlıklar silinir ya da iyiliksever bir sözlük yöneticisi tarafından düzeltilir. başlık açarken bağlaçlar ve ekler doğru kullanılmalıdır.

9- sözlük içinden ya da dışından, herhangi bir kişi ya da kuruluşu aşağılayıcı, küçük düşürücü nitelikte, eleştirel boyutu aşan hakaret veya küfür içeren başlıklar açılmamalıdır.

(bkz: eleştiri)
(bkz: eleştirel boyut)

10- küfür ve hakaret içeren başlık açılamaz.

11- bir kural gerekçesi ile silinen veya değiştirilen bir başlık değişiklik yapılmadan tekrar açılamaz.

12- sanatsal değeri olan eserlerin ve tarihte yer edinmiş şahısların ikincileri,
üçünceleri... için başlık açma kuralı şu şekildedir.

doğru başlık: the unforgiven 2
yanlış başlık: ikinci unforgiven
yanlış başlık: the unforgiven ii

doğru başlık: ikinci selim
yanlış başlık: ii selim
yanlış başlık: selim ii

13- ölçü ve birim ifade eden rakamlar ifade ettikleri ölçü ve birim ile bitişik yazılır.

doğru başlık: 600kg, k850i

14- her türlü patenti alınmış ürün ve eser adları orjinal isimleri ile yazılır. bunların türkçe`ye çevrilmiş isimleri var ise, türkçe isim, orjinal isme yönlendirilir.

doğru uygulama: `duvara karşı` başlığı `gegen die wand` başlığına yönlendirilir ve anlam `gegen die wand` başlığı altına girilir.

15- çarpım işlemleri 2x2 şeklinde bitişik yazılır.

16- özel isimlerden sonra kesme işareti konulmalıdır.

doğru başlık: tanju çolak`ın altın ayakkabı alması
yanlış başlık: tanju çolakın altın ayakkabı alması

17- tarih belirten başlıklar ` 19 eylül 1999 ` şeklinde açılmalıdır.

doğru başlık: 17 mart 2008 istanbul`a yağmur yağması
yanlış başlık: bugün istanbul a yağmur yağması

*bugün git yarın gel.

18- saat belirten başlıklar `bir günün 24 saat olması` dikkate alınarak, 18 00 şeklinde açılmalıdır.

19- `elma meyvesi`, `müslüm gürses şarkıcısı` ve `rock müzik` şeklinde başlık açmak yanlıştır.

doğru başlıklar: elma, müslüm gürses, rock... şeklindedir.

*özel isimler, deyimler, sanatsal eserler vb. bu durumun dışındadır.

20- bir fiil ya da deyim içeren başlık açarken mastar eki kullanılmalıdır.

bu kullanım, başlığın altına anlam yazarken meydana gelen tanımlama hatalarını en aza indirmektedir.

doğru başlık: gecenin bir yarısında buzdolabının kapağını açmak
yanlış başlık: gecenin bir yarısında buzdolabının kapağını açan insan

* e illa ki dolabı açan insan olacak. evde kaplan falan beslemiyoruz değil mi ... sonra da gelsin `şöyle insan`, gitsin `böyle insan`. insan aşağı, insan yukarı...

(biz burada `insan`ı mı tanımlayacağız yoksa yapılan işi mi?)

* istisnai durumlar olabilir. gerekli görülen başlıklar iyiliksever bir sözlük yöneticisi tarafından düzeltilir,

ama unutmayalım;
fiili tanımlamak genel anlamda yazım kalitesini arttırır.

21- belirli bir kesimi belirtmek amacıyla şahıs çekimleri kullanılamaz.

doğru başlık: eski sevgilinin araması
yanlış başlık: eski sevgilinizin sizi araması

22- gerçek kişiler hakkında açılan başlıklar, sadece `isim + soyad` yazılarak açılmalı, kişinin diğer özellikleri başlığa eklenmemelidir.

doğru başlık: ahmet cemal
yanlış başlık: yazar ve çevirmen ahmet cemal

23- anlatım bozukluğu içeren başlıklar açılmamalıdır. dilbilgisi kurallarına göre, `salak şarkı` tanımı, çok bariz bir anlatım bozukluğudur.

nitelemede kullanılan `salak` kelimesi bir sıfattır, ancak nitelediği `şarkı` kelimesi, salak kelimesini üzerine alamaz.

çünkü `şarkı`, zihni olan bir varlık değildir.
zihni olmayan varlıklar `salak` olamazlar.

doğru başlık: `salakça yazılan şarkı sözleri` dir.

24- başlıklar objektif olmalıdır. açılan başlıkta bahsi geçen nesneler niteleme sıfatları ile olumlanmamalı ve olumsuzlanmamalıdır.


doğru başlık: bilmem ne cafeye gitmek
yanlış başlık: bilmem ne cafeye salakça gitmek

doğru başlık: sınava geç kalan insan (aslında ` sınava geç kalmak` en doğrusu )
yanlış başlık: sınava geç kalan mal

yanlış başlık: sınava geç kalan mal insan
* kişisel düşüncelerimizi başlıklara değil anlamlara yansıtalım ki, başkaları da başlığın altına başlığı açan kişi ile eşit şartlar altında yazabilsinler.

sözlüklerde yaşanan kavgaların en büyük nedeni bu türden başlıklardır.

`salak galatasaray kalecisi` başlığına sakince anlam yazabilecek `bir galataray taraftarı sözlük yazarı` olabileceğini düşünemeyiz.

bu tür girişimler art niyetli kabul edilir.

not: bu başlık ihtiyaca göre editlenir.

(bkz: sözlük formatı)

her sözlük yazarının anlam yazarken uyması gereken kurallardır.

1- anlam bir tanım cümlesi içermeli ve başlığı tanımlamalıdır.
anlamda sadece bir fikir değil, bilgi de bulunmalıdır.

severim `, `güzeldir`, `kötüdür` gibi içerikten yoksun, sadece şahsi bir görüşün özetinden ibaret olan, veya `geçen gün gördüğüm...`, `bizim okulda olan...` gibi şahsi sınırlarda kalan tanım cümleleri hatalıdır.

* sadece yazarı ilgilendiren düzeyde bilgiler içeren subjektif anlamlar silinir.

* elbette anlamlarda şahsi durumlarınızdan da bahsedebilirsiniz. ancak bu objektif ve bilgilendirici bir tanım cümlesinin sonuna nokta konulduktan sonra yapılmalıdır.

2- anlam yazarken msn gibi sohbet ortamlarında kullanılan smiley ve türevleri kullanılamaz.

* `ş` karakteri yerine `$`, `v` karakteri yerine `w` veya `ç` yerine `ch` gibi işaretler ve kısaltmalar kullanmak sözlük formatına uygun değildir.


3- anlam, imla ve dilbilgisi kurallarına uygun olarak yazılmalıdır. içinde hatalı kelimeler bulunan anlamlar silinir.

* noktalama işaretlerinden sonra bir adet boşluk konulmalı, soru ve bağlaç ekleri ayrı yazılmalıdır.

4- anlam hakaret derecesinde küfür içermemelidir. anlam küfür ile tanımlanmamalıdır. anlam, bir sözlük yazarına ya da sözlük dışından herhangi bir kişi ya da kuruluşa eleştiri boyutunu aşan aşağılama ve hakaret içermemelidir.

* türkiye sözlük, bu tür hareketlerden dolayı hiçbir sorumluluk kabul etmez. sözlükte yazılı olan her yazıdan yazanın kendisi sorumludur ve talep edildiği takdirde anlamı yazan kişinin şahsi bilgileri ilgili adli kurumlara verilir.

* eleştiri demek `şu konudaki yaptıkları şu şu sebeplerden ötürü yanlış bulduğum` gibi yorumlardır.
eleştiri adı altında `eşek herif`, `allah kahretsin senin gibileri` gibi tepkisel hakaretler yazılamaz, zaten bu eleştiri de değildir.

* yine anlam, diğer sözlük yazarları ile polemik başlatıcı ya da polemik devam ettirici bir üslupla yazılmamalıdır.

5- anlam yazarken `dedirten başlık`, `düşündüren başlık`, `dedirten insan` gibi rutin tanımlar yapılmamalıdır.

6- anlam başlığa cevap vermemeli, başlığı tanımlamalıdır.

*başlık içerisinde `aferin çok iyi düşünmüşsün` gibi kısa metin ve bkz. larla sohbet edilmemelidir.

* anlam kendinden önce yazılan anlamlara cevap vermemelidir.

7- anlam yazara ait olmalıdır. anlam yazarken başka bir yerden ve bir başkasına ait olan yazılar metne aktarılırken kaynak gösterilmelidir.

* kopya edilen yazı korunuyorsa, yani üyelik ile girilip okunabilecek bir yerden, para ile satın alınan bir şeyden ya da `kopyası yasak` olan bir şeyden ediniliyorsa bu metni sözlüğe aktaramazsınız.

8- anlam tek, eşsiz ve diğer anlamlardan bağımsız olmalıdır.

bir başlığa yazılan anlam kendinden önceki anlamların devamı niteliğinde olmamalıdır.

* anlam, `bir de`, `ayrıca`, `yine`, `yukarıdaki arkadaşın ifade ettiği üzere` gibi kelimelerle başlamamalıdır.

9- anlam, telefon numarası, ev adresi, e posta adresi gibi kişisel bilgiler içermemelidir.

* bu tür bilgiler bir kurum tarafından kampanya amaçlı bir şekilde kamuoyu ile paylaşılmışsa sözlüğe aktarılabilir.

10- görevini yapan sözlük yöneticisine yaptığı herhangi bir işlemden dolayı eleştiri boyutunu aşan, kasti aşağılama veya hakaret içeren, küçük düşürücü, küfür içerikli anlamlar girilemez.

*yazarlar birbirileri hakkında da böyle anlamlar giremez.

* `eleştiri boyutu`ndan kasıt, `şu hareketini şu nedenlerden ötürü yanlış bulduğum` demek yerine `anuna goduğum` demektir. demeyiniz. ilk ve son deyişiniz olur.


11- iki yazar arasında yaşanan özel mesajlaşma, diğer yazarın rızası olmadan `özeli deşifre edici şekilde` sergilenemez.

12- anlam yazarken vasat bilgi aktarılmamalıdır.

`elma` başlığına `bir meyve.`, `elazığ` başlığına `bir il` gibi gereksiz anlamlar girilmemeli, başlık daha detaylı bir şekilde tanımlanmalıdır.

doğru örnek: `türkiye çapında, en güzeli amasya`da yetişen bir meyvedir.`

13- anlamlarda kullanılan bkz. lar, başlık olarak açılabilecek türden bkz. lar olmalıdır.

* verilen bkz. ın başlık olarak bir değeri yoksa, bkz olarak da bir değeri yoktur.
bu türden bkz. lar itina ile silinir. siz siz olun, başlıkların altına cevap bkz. girmeyin.

* anlamlarda kullanılan bkz. lar başlıkla alakalı olmalıdır.


14- anlamlarda kullanılan bkz lar kendi başlarına bir bütünlük arz ediyorlarsa `bkz`,
cümle içerisinde kullanılıyorlarsa `gizli bkz` olarak yazılmalıdır.
gerçek bir sözlükte olduğu gibi...

* parantez kullanmanın mantıksız olduğu yerde `bkz` değil `gizli bkz` verin.
bunu, tıpkı kağıt üzerinde yazı yazıyormuşsunuz gibi algılayın.


15- sözlük yönetimi tarafından silinen bir anlam tekrar girilmemelidir.
eğer bir anlam silinmiş ise, silinmesi gerektiği için silinmiştir.
yöneticiyi sözlük formatını ve kuralları örnek göstererek ikna edebilirseniz ne ala, ama ikna edemezseniz ısrar etmeyin.

16- anlamlarda, bir sözlük yazarı hakkındaki kimlik bilgileri -sözlük yazarının rızası dışında- yazılamaz.

* doğum tarihi, oturduğu mahalle, okuduğu okul vb.
* insanlar anonim kalmak isteyebilirler. bu hakka saygı duymak gerekir.

(bkz: anlamların silinme sebepleri)
(bkz: sözlük formatı)

üç başlıkta incelenecek olan formattır.

1- (bkz: anlam yazarken dikkat edilmesi gereken hususlar)
1- b- (bkz: anlamların silinme sebepleri)

2- (bkz: başlık açarken dikkat edilmesi gereken hususlar)

3- (bkz: dilbilgisi kuralları)

ek düşünceler:
(bkz: iyi anlam başlıktaki diğer anlamlardan bağımsız olan anlamdır)
(bkz: noktalama işaretlerinden sonra boşluk bırakmak)
(bkz: başlığa nedir diye sormak)