lao tzu'nun tek yapıtıdır ve öğretisinin gelecek nesillere aktarılması gerektiği yönünde, öğrencisi yin hsi'nin ısrarları üzerine yazılmıştır. kitap iki bölümden oluşur: ilk 37 kısım tao (yol), 38'den sonraki kısım ise te (erdem) üzerinedir. tao te ching'de dini ve ruhani dogmalara rastlanmaz, ama bir "yol" kavramı işlenmiştir. bilgelik ve erdem öğretisi olan tao te ching'in iletmek istediği mesaj basittir: lao tzu, yaşamın doğal ritmini vurgular ve insanlara özdeki sadeliği yaşama aktarabilmeleri yönünde öğütler verir. gurur ve gücün akılsızlığına, sessizliğin bilgisine dikkat çeker.
tao te ching'den seçmeler:
1.
tanımlanabilen tao, mutlak tao olamaz;
kelimelendirilen isim, mutlak bir isim olamaz.
isimsiz olan, gökyüzü ve yeryüzünün başlangıcı,
ismi olan ise, binbir türün anası.
hiç arzu taşımadan, çözülür sırlar,
sürekli arzularla ise, ancak tezahürler...
ikisi de aynı kaynaktan,
salt isimleri farklı.
gerçek bu, karanlık gelir kişiye,
karanlık içinde karanlık,
tüm sırlara açılan kapı.
2.
gökyüzünün altında,
herkes güzelliği güzellik olarak görür,
çünkü çirkinlik vardır.
herkes iyiyi iyi olarak bilir,
çünkü kötülük vardır.
bu nedenle sahip olmak
ve olmamak beraber gider.
zor ve kolay birbirini tamamlar.
uzun ve kısa birbirine karşı çıkarken,
yüksek ve alçak
bir diğerinin üzerinde uzanır.
ses ve söz bir ahenk içindeyken;
ön ve arka birbiri peşi sıra yol alır.
işte bu nedenle,
bilge kişi edimsiz kalır,
suskunluktadır onun öğretisi...
bin bir tür durmaksızın devinir.
yaratmak, ama sahiplenmemek,
çalışmak, ama karşılık beklemeden.
bir iş yapılır ve unutulursa,
sonsuza dek kalır...
3.
yetenekli olanı yüceltmemek, tartışmaları,
değerli olanı biriktirmemek hırsızlığı önler;
arzulananları görmemek ise
kalbin karmaşasını...
işte bu nedenle bilge olan,
gönülleri boşaltıp
karınları doldurarak,
hırsları zayıflatıp
kemikleri güçlendirerek yönetir.
eğer kişinin bilgisi ve arzusu yoksa,
ziki olan ona dokunmaz...
eğer bir şey yapılmazsa,
her şey mükemmel kalır.
4.
tao boş bir kanaldır;
içinden akarsın
ama dolduramazsın.
o ki, binbir türün,
derinliğine varılamıyan kaynağı!
keskinliği körelt.
düğümü çöz.
parıltıyı gölgele.
toz, toprakla bir ol.
o ki, derinlerde saklı,
ama hep var olan!
nereden geldiğini bilmediğim...
o ki, tüm tanrıların tanrısı...
5.
gök ile yer taraf tutmaz,
binbir türün dönüşümünde.
bilge de duygusal değildir
her şeyin değişiminde.
gök ile yer arası körük gibidir
bomboş, ama doldurulamaz.
kullandıkça, çoğalır, ha çoğalır.
açıklamaya çalışma,
tüketir seni.
bırak, olduğu gibi kalsın.
6.
vadi ruhu hiç bir zaman ölmez;
o, kadındır, anaların anası...
eşiği, gökyüzü ve yeryüzünün kökü...
belli belirsiz bir peçe gibidir o.
kullan; seni yanıltmaz.
7.
gök sonsuzdur,
yeryüzü ölümsüz.
nasıl böyledir peki?
kendileri için yaşamazlar çünkü...
bilge de bunun gibi en sona koyar kendini
ve en öncedir asıl yeri.
yüceltmez benliğini ve sonsuzlar varlığını.
bensizdir bilge ve dopdoludur bu alemde.
8.
bilge kişi su gibidir,
su ki, beslerken dört bir yönü,
yarışmaz, tartışmaz şunu, bunu.
kibirsizce akar, seçmeden sağı solu,
bu yüzdendir ki, yola uyumludur yolu.
işte bilge kişi benzer şekilde,
yaşar, doğayla iç içe...
düşüncesinde derin,
verirken tarafsız, engin.
konuşurken doğru,
ve yönetirken dürüst.
gündelikte yeterli
ve edimlerinde tutarlı.
yeteneğince üretici,
fırsatlar kadar girişimci.
ne kimseye üstün olma çabasında,
ne de kimse ona üstün.
9.
kenara kadar doldurmaktansa
biraz boş bırak, yeğdir.
bıçağı aşırı bile,
kısa zamanda keskinliğini yitirir.
depoya altın ve yeşim biriktir,
onları kim koruyabilir?
servet ve etiket peşinde koş
ve belayı davet et.
bunun yerine,
işini tamamla ve terk et,
işte yol, işte cennet.
10.
yola sarılırsan, sarmalanırsın.
sakince nefes al, yeniden doğarsın.
zihnini arındır, sen de arınırsın.
yüreğini aç, kabul görürsün.
dünyayı kabul et, yolu görürsün.
can ver ve besle.
üret ama sahiplenme.
ver, ama beklentisizce.
işte uyum bu...
22.
baş eğ ve hakkını al;
eğil ve dosdoğru kal;
boşal ve dopdolu ol;
yıpran ama yeni kal;
aza sahip ol ve kazan;
çoğu topla ve aldan.
bu yüzden ki bilgeler,
bir'i kucaklarken tümden,
örnek olurlar tüme.
vitrine sıkışmadan,
ışıl ışıl parlarlar.
haklılık aramadan,
farklılık kazanırlar.
kendilerini övmez,
ve kabul edilirler.
büyük söz söylemezler,
böylece sendelemezler.
kimseyle tartışmazlar,
ve kimse tartışmaz onlarla.
bu nedenle denmiştir,
"baş eğ ve hakkını al"
bu boş bir deyiş midir?
sen hele tümle bir ol,
ve her şey senin olur.
58.
bir ülke anlayışla yönetildiğinde,
insanları yalındır.
ülke şiddetle yönetildiğinde ise
insanları kurnazdır.
mutluluğun kökü derdin içine gömülüdür.
dert, mutluluğun arkasında pusuda bekler.
geleceğin ne taşıdığını kim bilebilir ki?
dürüstlük yoktur,
dürüstlük sahtekarlaşır.
iyilik büyü şekline döner,
ve insanın büyülenişi
çok uzun zaman sürer.
bu nedenle bilge,
keskindir ama kesmez,
incelmiştir ama delmez;
direkt ama kontrolsüz değil,
parlak ama körletircesine değil...
64.
barışı korumak zor değildir;
dert en kolay başlamadan engellenir.
esnemeyen kolayca parçalanır,
küçük olan hemen ufalanır, dağılır.
olaylara önceden çare gerekir,
düzeni, karmaşa gelmeden önce getir.
bir insanın sevgisi kadar yüce bir ağaç,
önce küçük bir filizdir ya;
dokuz kat yüksek bir taraça,
bir avuç topraktır başta;
ve bin millik bir yolculuk,
başlar, tek bir adımla...
çabalayan kendi amacına yenilir.
yakalamaya çalışan ise, yitirir.
bilge kişi çabalamaz ve bu yüzden yenilmez.
hiçbir şeyi yakalamaya çalışmaz,
ve hiçbir şeyi yitirmez.
insan genelde kaybeder kazanmak üzereyken,
öyleyse, başlangıç kadar sona da özenirsen,
başarısızlığı yok edebilirsin, temelden.
bilge arzulardan özgür olmayı diler.
ne değerli şeyleri biriktirmeyi ister,
ne de fikirlerin tutsaklığını seçer.
insanları kaybettiklerine geri götürür,
on binlerce şeyi doğasına döndürür,
ama bir şey yapmak gerektiğinde, durur.