toplumsal yaşamdaki anlam, gösterge ve değerlerin üretim süreci.
ideoloji
belirli bir toplumsal grup ya da sınıfa ait fikirler kümesi,
bir egemen siyasi iktidarı meşrulaştırmaya yarayan fikirler,
bir egemen siyasi iktidarı meşrulaştırmaya yarayan yanlış fikirler,
toplumsal yaşamdaki anlam, gösterge ve değerlerin üretim süreci,
toplumsal çıkarlar tarafından güdülen düşünme biçimleri,
içinde, bilinçli toplumsal aktörlerin kendi dünyalarına anlam verdikleri ortam,
bireylerin, içinde toplumsal yapıyla olan ilişkilerini yaşadıkları kaçınılmaz ortam,
toplumsal yaşamın doğal geçekliğe dönüştüğü süreç.
bir egemen siyasi iktidarı meşrulaştırmaya yarayan fikirler,
bir egemen siyasi iktidarı meşrulaştırmaya yarayan yanlış fikirler,
toplumsal yaşamdaki anlam, gösterge ve değerlerin üretim süreci,
toplumsal çıkarlar tarafından güdülen düşünme biçimleri,
içinde, bilinçli toplumsal aktörlerin kendi dünyalarına anlam verdikleri ortam,
bireylerin, içinde toplumsal yapıyla olan ilişkilerini yaşadıkları kaçınılmaz ortam,
toplumsal yaşamın doğal geçekliğe dönüştüğü süreç.
grekçe eidos ve logos sözcüklerinin birleşmesinden oluşan kelime ve kavram. sözlük anlamı, en basit olarak "fikirlerin bilimi"dir.
cemil meriç'e göre toplumlara giydirilmiş deli gömlekleridir.
felsefede görüş ve düşünceler sistemi.
insanın gerçek ile kurduğu hayali ilişkidir.
ayrıca, toplumsal yaşamdaki anlam, gösterge ve değerlerin üretim sürecidir.
ideoloji kavramını, ilk kez, napolyon'un kurduğu ve Fransız Devriminin felsefesinin eğitim sistemi üzerinde oluşturması için görevlendirdiği Ulusal Enstitünün üyesi ve devrimin partizanlarından Antoine Destutt de Tracy kullanmıştır".
(Oskay, 2000 s.261)
ideoloji üzerine çalışmaları bulunan Eagleton değişik ideoloji tanımları sıralamıştır (Erkılıç, 1997 s.16). Bunlar;
* Belirli bir toplumsal grup ya da sınıfa ait fikirler kümesi,
* Bir egemen siyasi iktidarı meşrulaştırmaya yarayan fikirler,
* Bir egemen siyasi iktidarı meşrulaştırmaya yarayan yanlış fikirler,
* Toplumsal yaşamdaki anlam, gösterge ve değerlerin üretim süreci,
* Toplumsal çıkarlar tarafından güdülen düşünme biçimleri,
* içinde, bilinçli toplumsal aktörlerin kendi dünyalarına anlam verdikleri ortam,
* Bireylerin, içinde toplumsal yapıyla olan ilişkilerini yaşadıkları kaçınılmaz ortam,
* Toplumsal yaşamın doğal geçekliğe dönüştüğü süreç.
Lull'a göre ideoloji: "En genel anlamıyla düşüncenin, tüm değerlerin, yönelimlerin ve teknolojik olarak dolayımlanmış olan ve kişiler arası iletişim aracılığıyla ifade edilen fikirsel bakış açılarının biçimlenme eğilimlerinin örgütlü duruma gelmesidir".
(Lull, 2001 s.19)
Althusser'e göre, "ideoloji bir doğruluk - yanlışlık karşıtlığına göre konumlanamaz. ideoloji, doğruluk ve yanlışlık ölçütleriyle ilgili bir nosyon değildir. Bireylerin toplumla olan ilişkilerini, "yaşama biçimini" temsil eder"
(Eaglaton, 1996 s.202).
(bkz: ideolojinin 3 temel kullanımı)
(bkz: ideoloji ve devletin ideolojik aygıtları)
Althusser'e göre ideoloji; "bireylerin gerçek var oluş koşullarıyla aralarındaki hayali ilişkinin bir tasarımıdır
(Althusser, 1994 s.9)
Althusser'de ideoloji toplumsal formasyonu meydana getiren üç ana düzeyden biridir. Althusser bu düzeyleri ekonomik, politik, ideolojik pratik olarak ele almaktadır. Althusser'in düşüncesinde pratik; belirli bir insan emeği ve üretim araçlarının kullanılması sonucunda, belirli bir ham maddenin belirli bir ürüne dönüştürülmesi sürecidir. Ekonomik pratik, maddi geçim araçlarının ve ekonomik üretim ilişkilerinin üretilmesi demektir. Politik pratik, toplumsal grupların karşılıklı ilişkilerini, toplumsal örgütlenmelerini ve bu ilişkiler arasındaki egemenlik ve baş eğme ilişkilerini üretir. ideolojik pratik ise öznelerin toplumsal bütünlükte eylemde bulunmalarını sağlayan durumları üretmektedir (Dağtaş, 2003 s.46)
---
althusser'de ideoloji kavramı, pratik olarak ele alınıp geliştirilmiştir.
Althusser, saussure ve freud'un fikirlerinden etkilenerek, Marksizmin alt yapının belirleyici unsur olarak kabul edilen kuramlarını açıklamak için yapı ve bilinçdışı kavramlarını kullanmıştır (Fiske, 1996 s.221)
ayrıca, toplumsal yaşamdaki anlam, gösterge ve değerlerin üretim sürecidir.
ideoloji kavramını, ilk kez, napolyon'un kurduğu ve Fransız Devriminin felsefesinin eğitim sistemi üzerinde oluşturması için görevlendirdiği Ulusal Enstitünün üyesi ve devrimin partizanlarından Antoine Destutt de Tracy kullanmıştır".
(Oskay, 2000 s.261)
ideoloji üzerine çalışmaları bulunan Eagleton değişik ideoloji tanımları sıralamıştır (Erkılıç, 1997 s.16). Bunlar;
* Belirli bir toplumsal grup ya da sınıfa ait fikirler kümesi,
* Bir egemen siyasi iktidarı meşrulaştırmaya yarayan fikirler,
* Bir egemen siyasi iktidarı meşrulaştırmaya yarayan yanlış fikirler,
* Toplumsal yaşamdaki anlam, gösterge ve değerlerin üretim süreci,
* Toplumsal çıkarlar tarafından güdülen düşünme biçimleri,
* içinde, bilinçli toplumsal aktörlerin kendi dünyalarına anlam verdikleri ortam,
* Bireylerin, içinde toplumsal yapıyla olan ilişkilerini yaşadıkları kaçınılmaz ortam,
* Toplumsal yaşamın doğal geçekliğe dönüştüğü süreç.
Lull'a göre ideoloji: "En genel anlamıyla düşüncenin, tüm değerlerin, yönelimlerin ve teknolojik olarak dolayımlanmış olan ve kişiler arası iletişim aracılığıyla ifade edilen fikirsel bakış açılarının biçimlenme eğilimlerinin örgütlü duruma gelmesidir".
(Lull, 2001 s.19)
Althusser'e göre, "ideoloji bir doğruluk - yanlışlık karşıtlığına göre konumlanamaz. ideoloji, doğruluk ve yanlışlık ölçütleriyle ilgili bir nosyon değildir. Bireylerin toplumla olan ilişkilerini, "yaşama biçimini" temsil eder"
(Eaglaton, 1996 s.202).
(bkz: ideolojinin 3 temel kullanımı)
(bkz: ideoloji ve devletin ideolojik aygıtları)
Althusser'e göre ideoloji; "bireylerin gerçek var oluş koşullarıyla aralarındaki hayali ilişkinin bir tasarımıdır
(Althusser, 1994 s.9)
Althusser'de ideoloji toplumsal formasyonu meydana getiren üç ana düzeyden biridir. Althusser bu düzeyleri ekonomik, politik, ideolojik pratik olarak ele almaktadır. Althusser'in düşüncesinde pratik; belirli bir insan emeği ve üretim araçlarının kullanılması sonucunda, belirli bir ham maddenin belirli bir ürüne dönüştürülmesi sürecidir. Ekonomik pratik, maddi geçim araçlarının ve ekonomik üretim ilişkilerinin üretilmesi demektir. Politik pratik, toplumsal grupların karşılıklı ilişkilerini, toplumsal örgütlenmelerini ve bu ilişkiler arasındaki egemenlik ve baş eğme ilişkilerini üretir. ideolojik pratik ise öznelerin toplumsal bütünlükte eylemde bulunmalarını sağlayan durumları üretmektedir (Dağtaş, 2003 s.46)
---
althusser'de ideoloji kavramı, pratik olarak ele alınıp geliştirilmiştir.
Althusser, saussure ve freud'un fikirlerinden etkilenerek, Marksizmin alt yapının belirleyici unsur olarak kabul edilen kuramlarını açıklamak için yapı ve bilinçdışı kavramlarını kullanmıştır (Fiske, 1996 s.221)