antik Yunan`da platon, Pythagoras ve plotinos gibi filozoflarda, ve bu arada tek tanrılı dinlerde görülen ve bireyin, uzun hazırlıkların ardından, gizemli bir esrime, kendinden geçme ve coşum hali içinde Tanrı`ya ulaştığını, bütün bir tanrısal hakikati sezdiğini ve gerçekliğin özünü doğrudan ve aracısız olarak kavradığını öne süren anlayış.