çağın en önemli toplumsal görünümü olan kitlenin ortaya çıkışı sanayi devrimiyle başlayan olgu.
sanayileşeme ve kentleşmeye bağlı olarak insanların başta üretim olmak üzere çeşitli koşullarda kabalık yığınlar halinde kalması 19. yy`in sonlarına doğru birkaç çekici bir toplumsal olgu olarak dile getirilmiştir.
kitle içerisinde bulunan insanın durumu çok farklıdır. birey yalnızken muhakemede bulunabilir. özgür iradesini kullanarak bir karara varır. buna göre birey yalnız başınayken manipüle edilme imkanı yoktur. ama kitle içerisinde bireyin durumu bunun tam tersidir. diğer yandan tarafından gerçekleştirilen zihinsel kuşatma bireyin özgür iradesini ortadan kaldırmıştır. birey kitle iletişim araçları ve medyanın manipülesi karşısında çaresizdir. çünkü kitle toplumunda karşılıklı ve serbest fikir alışverişi değil tek taraflı, buyurgan ve yönlendirici bir iletişim akımı vardır. bu da bireyler arası özgür tartışma yoluyla kamuoyu oluşumunu engellemektedir.
kitle toplumdaki bireyin özelliği ve kendiliği medya aracılığıyla anonim bir kimlik içinde erir. burada popüler bir kültürel kimlik kadar, başat bir iletişim sisteminin de belirleyici olduğu söylenebilir. göreceli olarak bireyin kitle iletişim sürecine katılması mümkün görünse de bu katılım birey etkileştiren, bağlı ve güdümlü kılan bir özelliğe sahiptir. kamuoyu araştırmalarında gerçek görümünde seçenekler vardır. bireyden bir seçim yapmasını istenir. ancak hiçbir zaman seçim bireyin serbest iradesiyle oluşmaz. kitle toplumu farklılığı bilinç üzerindeki manipülasyonu, bireyin ayrı ayrı ikna etme yolu ile değil toplum pusulasını biçimlendirmek yoluyla sağlamasıdır.
sonuç olarak kitle toplumundaki günümüz insanın etkiye ve manipülasyona açık ancak hiçbir tepkisi olmayan yığınlar halinde geldiği kitle iletişim araçlarının kitleleri istediği gibi yönlendirdiği ve baudrillard`ın ifadesiyle temsil gücünü de kaybeden sessiz çoğunluk içinde kültür gibi bilgi, güç ve toplumsallığın da gittiğidir.
(bkz: kitle iletişimi)
(bkz: kitle toplumu)