türk tarihinde demokratikleşmenin ilk somut adımı.
tanzimat fermanı
dış devletlerin osmanlı içişlerine karışmasını engellemek amacıyla dış devletlerin etkisi ile çıkarılan, ancak içerdiği maddelerle batının içişlere daha çok müdahale etmesine olanak tanıyan ferman olarak 1839 yılında sultan abdülmecid döneminde çıkarılmıştır. fransız ihtilalinin etkilerini azaltmak, gayrı müslimleri devlete bağlamak amaçlanmıştır.
3 kasım 1839'da sultan abdülmecid`in sadrazamı mustafa reşid tarafından gülhane parkı'nda yabancı devletlerin elçileri ve büyük bir halk topluluğunun huzurunda okunan, kişilerle devlet arasındaki ilişkilere hukuki yönden yenilikler getiren, şeriata dayanan eski yasaları tamamen değiştirmeyi öngören, tanzimat-ı hayriye adı verilen ıslahat hareketinin siyasal ve hukuki yönden teminat altına alan belge.
Gülhane hattı hümayunu olarak da bilinmektedir.