kişinin hayatı boyunca edimlediği acı deneyimler sonucunda çoğu zaman farkında olmadan kendisini kısıtlaması durumu.
olguyla ilgili bir deney:
1. aşama: bir akvaryuma bir tane büyük balık ve bir sürü küçük balık konulur. doğal olarak büyük balık acıktıkça gidip küçük balıklardan yer.
2. aşama: akvaryumun ortasına büyük balık ve küçük balıkları ayıran cam bir bölme konulur. büyük balık acıkıp küçük balıkların yanına doğru ilerlediğinde cam bölme engeline takılır ancak yine de defalarca karşı tarafa geçmeyi dener ama en sonunda kaderine razı bir şekilde köşesine çekilir.
3. aşama: cam bölme akvaryumun ortasından kaldırılır ancak güçsüzlüğünü öğrenmiş olan büyük balık hiçbir girişimde bulunmaz ve bir süre sonra açlıktan ölür.
öğrenilmiş çaresizlik
bir şeyi yapmak isteyip başaramayınca her seferinde aynı şeyi yaparken aynı başarısızlığın başa geleceğini düşünme şeklinde tanımlanabilen durum.
öğrenilmiş çaresizlik içindeki kişi çaresizlik hissettiği durumu yapmaya dahi kalkışmaz. kalkışırsa öğrenilmiş çaresizlik olmaz. kalkıştı ve yine başaramadıysa bu kendini gerçekleştiren kehanet olur.