insanın kültürünü ve kimliğini veren dildir.
türkiye de 35 civarında kültüre ait anadil bulunduğu söylenmektedir. www.ethnologue.com adresinde Türkiye`de 35 değişik dilin kullanıldığı yazıyor. Siteye göre, bu dillerden 13`ü kurumsal, 5`i gelişmekte, 6`sı canlanmakta, 10`u `sorunlu` ve 1`i ölmüş. (Bu rakamların çoğu 1980-90`lar için geçerli.)
Abazaca: 10 bin kadar kişi (1995).
Abhazca: Çoğunlukla Çoruh, Bolu ve Sakarya`da 35 bin (1993). Abhazyalının 4 bin kadarının (1980) anadili.
Adigece: (Çerkesçe): 1965 nüfus sayımına göre Kayseri, Tokat ve Kahramanmaraş`ta 71 bin kişinin anadili.
Arapça: Mardin, Siirt ağırlıklı olmak üzere 400 bin kişi (1992).
Arnavutça: 65 bin Arnavut`un 15 bini konuşuyor (1980).
Azeri Türkçesi: Çoğu Kars`ta 530 binden fazla kişinin anadili (1996).
Boşnakça: Batıda 20 bin kişi konuşuyor (1980).
Bulgarca: Bulgaristan göçmenleriyle birlikte 300 bin kişi (2001).
Çingenece): (Domari ve Romani) olarak ikiye ayrılıyor, 50 bin kişinin anadili.
Ermenice: 70 bin Ermeninin 40 bini konuşuyor (1980).
Gagavuzca: 327 bin kişi (1993).
Gürcüce: Artvin, Ordu, Sakarya`da 40 bini aşkın kişi (1980).
Kabartayca: (Çerkesçe)): Genelde Kayseri çevresinde 202 bin kişi (1993).
Kazakça: 600 kadar kişi (1982).
Kırgızca: Van, Kars yörelerinde binden fazla kişi konuşuyor (1982).
Kırım Türkçesi: (Balkan Tatarcası)): Tam bilinmiyor, Ankara-Polatlı yöresindeki Tatar köylerinde kullanılıyor.
Kumukça: Birkaç köyde konuşuluyor.
Kürtçe: (Zazaca), (Dimlice) ve (Kırmançi) ile Kırmançi`nin lehçeleri sayılan (Şikaki) ve (Herki)`yi ayrı diller olarak değerlendiriyor. Kürtçe ana başlığında toplanırsa 5 milyondan fazla kişinin anadili.
Ladino: Çoğu İstanbul ve İzmir`de 8 bin kişi konuşuyor (1976).
Lazca: 30 binden fazla kişinin anadili (1980). Kendini `Laz`ım` diye tanımlayanlar 220 bin kadar, çoğunlukla Rize`nin doğusu ve Artvin`de.
Osetçe: Digor lehçesi Bitlis, Erzurum, Kars, Muğla, Antalya yörelerinde konuşuluyor (1993).
Özbekçe: Hatay, Gaziantep, Urfa`da 2 bine yakın kişinin anadili (1982).
Rumca): Çoğunluğu İstanbul`da 5 bine yakın kişi konuşuyor (1993).
Süryanice: Turoyo ve Hertvince gibi lehçeleri olan Süryanice yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Hertvince lehçesini Siirt`te 1000 kişi konuşuyor (1999).
Turoyo: Mardin yöresinde 3 bin insanın anadili (1994).
Türkçe: Türkiye nüfusunun yüzde 90`ının anadili (1987).
Tatarca: İstanbul`daki Tatarlar konuşuyor.
Uygurca: Çoğu Kayseri`de 500 kişi konuşuyor (1981).
http://www.odatv.com/n.php?n=anadilde-egitim-kac-dilde-olacak-0111131200